Help de bij, plant een boom én hoe kies je die

Zo langzamerhand dringt het breed door, we moeten hard aan de slag om onze bijen een overlevingskans te geven. Hun leefgebieden zijn verkleind, verarmd, er is veelal sprake van monocultuur in ons landschap, ook in tuinen. Veel aandacht is er voor zogenaamde bijenlinten. Het inzaaien van stroken met bloemen geschikt voor vlinders en bijen, meestal eenjarigen. En dat is nuttig. Alleen is er veel winst te behalen door ook de juiste bomen te planten. Een bloeiende boom bevat een flink aantal m2’ s bloemen met nectar en/of stuifmeel zonder op de bodem ruimte in te nemen, en veel meer bloemen dan je per m2 eronder kan aanplanten, wat wil je nog meer?

Schijnhazelaar, geliefd bij bijen vroeg in het voorjaar vanwege de stuifmeel.

Hoe vind en kies je de juiste boom?

Wie snel de juiste boom wil vinden, surft naar www.vdberk.nl Op deze website zie je door de bomen het bos wel! Uit 1600 bomen de juiste keuze maken, dat gaat daar gemakkelijk lukken. Je kunt namelijk de grootte van je tuin, de hoogte van je gewenste boom, de grondsoort, de omstandigheden (veel wind of beschut, etc.) in vullen. Maar ook aangeven of je herfstverkleuring belangrijk vindt. De kroonvorm kiezen, spectaculaire stam of meerstammig, de gewenste bloeikleur en tijd,  bladhoudend of verliezend, etc. Het is echt een fantastische tool voor de zoektocht naar de juiste boom. Onder meerwaarde voor fauna vind je de bijen- en vlinderselectieknoppen. Vanzelfsprekend kun je de uitverkoren boom vervolgens ook bestellen bij Van den Berk.

Zoals ze zelf zeggen, “Alle kennis, bijna alle bomen”. Gespecialiseerd in bomen van een behoorlijke omvang. Zodat je geen jaren hoeft te wachten tot het wat geworden is. Zeker als je kiest voor een langzame groeier, wat voor een kleinere tuin wel aan te raden is. Dit soort bomen begeleid je doorgaans met een beetje snoei en hoef je niet keer op keer rigoureus onder handen te nemen. En niet alleen hoef jij zo niet lang te wachten op een blikvanger in je tuin, maar de bijen en vlinders ook niet! De nectarstroom komt niet goed op gang als een boom niet het gewenste vocht krijgt. De juiste boom op de juiste plaats is dan ook erg belangrijk. Handig is ook dat je je favoriete bomen in een pdf-bestand kan downloaden vanaf de website. Alle gegevens van je ideale boom op een A4tje.

Door de hoogte in te gaan, heb je effectief ruimtegebruik. Onder bladverliezende bomen is ook nog van alles aan te planten voor bijen, ook bollen, zoals bijvoorbeeld de boerenkrokus en het sneeuwklokje. Alle krokussen zijn fantastische leveranciers van stuifmeel en nectar (twee maal hoogste score) vroeg in het seizoen. Is het niet nog mooier als de boom boven die krokus een paar maanden later volgt met een overdaad aan bloemen met stuifmeel en/of nectar?! Voor bijen is het vooral zoeken naar drachtbomen. Bomen die genoeg voeding leveren, terwijl de bij tegelijkertijd zorgt voor bevruchting in zijn zoektocht. Belangrijk is het hele vliegseizoen in je aanplant mee te nemen, Vanaf februari, als de eerste hommels ontwaken, tot en met november. Een paar zeer goede drachtbomen in volgorde van bloei zijn wilg, esdoorn, paardenkastanje, acacia en linde. Vele fruitbomen horen er ook bij, behalen maximale scores voor pollen en nectar.

Raadpleeg de lijst van alle mogelijke drachtplanten op Imkerpedia 

Als je ook direct aan vlinders wil denken, kijk dan eveneens naar hun waardbomen. Vlinders hebben bepaalde (waard)planten nodig om te kunnen overleven, planten waar ze haar eitjes op kan leggen, de rupsjes van kunnen knabbelen, waar ze kunnen schuilen. en wanneer de vlinder is uitgevlogen, zoete nectar kan proeven.

Om een paar voorbeelden van fraaie, bloeiende bomen te geven, geschikt voor kleine tuinen en met meerwaarde voor bijen:

Amerikaanse Judasboom / Cercis canadensis ( hoge nectarwaarde, geen stuifmeel, waardboom voor vlinders)

Foto van Van den Berk

Vanuit breed spreidende struikvorm groeit deze uit tot een mooie, vaak meerstammige, middelhoge solitairboom. De stam is grijs en ondiep gegroefd, op latere leeftijd kan de schors in kleine plaatjes loslaten. Bijzonder is dat de bloemen verschijnen voor het blad, net als bij de bekende magnolia bijvoorbeeld. Dat geeft een spectaculair bloei effect. De platte peulvruchten blijven de gehele winter aan de boom hangen. Groeit het best op beschutte, zonnige en voedselrijke plaatsen en is zeer winterhard. Ook een waardboom voor vlinders.

Voor mijn eigen tuin is de boom minder geschikt, bij mij te veel wind en te weinig kalk. Voor een gemiddelde stadstuin zeer geschikt!

Meidoorn / Crataegus ×media ‘Paul’s Scarlet’ (lage nectar en pollenwaarde, wel beide)

Foto van Van den Berk

Open kroonvorm, kan uiteindelijk een breedte van 6 tot 7 m bereikt worden. De stam en takken zijn grijs gekleurd. De takken zijn minder gedoornd dan bij de soort. De doorns zijn circa 2,5 cm lang en venijnig scherp. In het voorjaar is de gehele boom bedekt met bloesem, deze verkleurt van egaal- naar bleekrood. De stevige en harde wortels gaan zeer diep en spreidend. De boom is ongevoelig voor luchtvervuiling en verdraagt verharding.

In mijn vorige voortuin stond een oude meidoorn. Gelukkig gespaard met de bouw van het rijtje huizen langs een oude weg. Vanaf dag één vond ik het een geweldige aanwinst. Zou veel meer aangeplant moeten worden wat mij betreft. Hoewel Van den Berk het niet noemt op hun website is de boom ook erg vogelvriendelijk. Door de doornen een fijne schuil- en nestelplaats voor kleine vogels, zoals de merel, mezen bezoeken de boom ook, de bast is grillig waardoor er veel insecten te vangen zijn. Heb in die van ons om die reden veel kleine tuinvogels gezien, maar ook een roodbonte specht bracht regelmatig een bezoek. Houd je van strak kun je ook voor de bijzondere snoeivorm kiezen, een echte blikvanger!

Foto Van den Berk

Adembenemend en altijd blikvangers zijn de diverse sierkersen (gemiddelde nectar en stuifmeelwaarde), de eetbare soorten scoren alle een hoge nectar en stuifmeelwaarde en zijn vaak ook een waardboom voor vlinders. Het is moeilijk om er niet eentje te vinden die je kan bekoren. Maar let op, voor bijen moet je kiezen voor de varianten met open bloemen. De gevulde, dubbele bloemen kunnen niet of met veel moeite binnen gedrongen worden.

Beroemd om de kersenbloeitijd: Kyoto in Japan, foto: Lars van der Peet

Wil je je inspannen voor bijen én vogels dan is de sierappel (alle appels hebben een gemiddelde nectar en stuifmeelwaarde) een goede keus. Inmiddels heb ik geleerd in het fruitmuseum in Kapelle Zeeland dat je met een sierappel bestuivers voor je appels, peren en moestuin aantrekt! Multifunctioneler kan haast niet. Je hebt ze met witte tot donkerroze bloemen, breed groeiend, en meer opgaand. Oranje sierappeltjes en felrode. Die van de Malus Red Sentinel blijven lang aan de boom en zijn hard, handig voor je kerststukjes. Na een aantal dagen vorst zijn ze zachter geworden en vallen de vogels er op aan. Dan is het meestal al hartje winter en dus vormen ze een fantastisch wintervoedselvoorraadje op het moment dat vogels dat hard nodig hebben. Het (sier) appellaantje in Arboretum Oudenbosch is in april een ware bezoekersmagneet. Voorzien van naambordjes kun je je favoriet daar gemakkelijk uitzoeken. Of kijk voor een Malus online rond in het uitgebreide bestand van Van den Berk.

Nu is de juiste tijd, de komende maanden kun je prima bomen planten als het niet vriest. En als het wel vriest, heb je tijd om de juiste keuze te maken. Onder het motto: Help de bij en plant een bloeiende boom!

Malus floribunda foto Van den Berk

Wil je een fantastisch naslagwerk over bomen? Het bomenboek van Van den Berk is echt supermooi en handig. Uitgebreide beschrijvingen van 1101 soorten en cultivars. 1032 pagina’s, handige zoeklijsten, etc. Je kunt hier een preview bekijken.

Lees meer over mijn favoriete bomen in een ouder blog. Klik hier.

Dit blogbericht kwam tot stand in samenwerking met Van den Berk, inhoud volledig voor mijn rekening.