Oudolf en Museum Voorlinden Wassenaar, het ongelijk van Van de Kaa

“Waarom zit die mevrouw daar in haar nakie?”, een kind stelt onbevangen deze vraag in Museum Voorlinden. Het kunstwerk (John DeAndrea, 1985)  is zo levensecht dat nauwelijks te zien is dat deze naakte vrouw niet ademt. De zon schijnt door de ramen en belicht de afgestorven planten en de halmen van de siergrassen op een dag in november. Beplanting ontworpen door Oudolf in opdracht van Museum Voorlinden te Wassenaar, dat hem toevoegt aan het rijtje van kunstenaars wiens werk ze tonen.

In het land van hoge bomen vangen veel wind. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg en steek vooral je kop niet boven het maaiveld uit, valt het niet mee om erkenning krijgen voor je werk als landschapsarchitect, zelfs niet als je Piet Oudolf heet.

Doorkijkje naar het oude landgoed waar nu het restaurant in gevestigd is horend bij het museum.

In de zomer van 2017 verscheen er een opmerkelijk artikel in Onze Eigen Tuin van de hand van Romke van der Kaa. Hierin veegde hij onder andere met het werk van Oudolf de vloer aan. Bijzonder als je weet dat deze voormalige kwekerijpartners ooit niet goed uit elkaar zijn gegaan. Dat riekt direct naar een gekleurde bril. Of is er misschien afgunst op Oudolfs internationale succes? Romke is alleen bekend in eigen land. Al lang broed ik op een reactie op dit artikel. Dat gaat er zeker uitgebreider komen, maar nu eerst even naar één van zijn opmerkingen die me trof; “het pathetische plantsoentje dat Piet Oudolf ontwierp bij Museum Voorlinden in Wassenaar bewijst het failliet van de Hollandse stijl.” Eén van de argumenten van Romke is het, in zijn ogen, ontbreken van heesters en hoogte in Oudolfs ontwerpen in het algemeen. Waarom hij dit werk met name noemt, legt hij in zijn artikel niet nader uit.

Het omringende landschap van Museum Voorlinden op het landgoed.

Eindelijk op bezoek

In november had ik eindelijk het genoegen het museum met de tuinen te kunnen bezoeken. Wat direct voor het museum pleit is dat de plek Museum and gardens Voorlinden heet. Naast aandacht op de website voor de persoon en het werk van Oudolf vind je -voor je de ingang van het museumgedeelte op het landgoed bereikt- een bord aan de rand van de beplanting, wat je vertelt dat het werk van Oudolf is. Iets wat me hogelijk verbaasde in de bewegwijzering van het Maximapark in Leidsche Rijn, de nieuwbouwwijk van de gemeente Utrecht. De Vlinderhof, ontwerp Oudolf, is nauwelijks als dusdanig te vinden op de plattegrond bij de hoofdentree, waar Googlemaps je heen leidt. Ook het bord bij de ingang van dit stukje park vermeldt slechts Vlinderhof. Toch een plek waar je de naam Oudolf verwacht. Zo komt het nooit goed met de naamsbekendheid onze tuinontwerpers in eigen land.

Van binnen naar buiten kijken.

Gevangen licht

Geel en bruin herfstbeeld

Terug naar Wassenaar. Los van de vraag of het museum daar ooit had mogen komen op dit oude landgoed tegen een beschermd natuurgebied aan, het eindresultaat is voor de bezoeker fantastisch. Het gebouw ademt licht en lucht, de kunst is uit de kunst. Wandelend in het museum geven de hoge glazen ramen iedere keer opnieuw een adembenemend zicht op het omringende landschap. De tuinen van Oudolf vormen de schakel tussen gebouw en landschap. Als wij er zijn in november zijn de bomen gehuld in geel= en bruintinten. Net als de beplanting van Oudolf in het derde seizoen, in rust, afgestorven of nog afstervend…

Oudolf: “Ik ben geïnteresseerd in de levenscyclus. In hoe planten groeien, verouderen en veranderen. Net als een huwelijk.“, staat te lezen op het bord in Wassenaar.

Het spel van de zon op de grassen en de muren van het museum.

Bruin is ook een kleur, is een bekende uitspraak van Oudolf en deze komt nu, in november, volledig tot zijn recht. De halmen van de siergrassen zorgen voor wit licht en beweging. Het grasveld, dat na de droge zomer net weer groen geworden is, is eigenlijk het enige onnatuurlijke element. Alleen we zijn er zo aangewend om ons heen aan al dat gras, dat we bijna niet meer zien, dat gemaaid gras een cultuurelement in ons landschap is met een soms overweldigende aanwezigheid.

Novembertinten

Ik denk terug aan het artikel en vraag me opnieuw af wat Romke van de Kaa bedoelde te zeggen. Is hij binnen geweest en in welk seizoen? Van binnenuit is duidelijk dat te hoge beplanting (met kleine bomen) rondom het gebouw niet had gekund. Dat zou gekunsteld aan doen vanwege de enorme bomenpartij van volwassen leeftijd die het landgoed kenmerken en zou de blik erop van binnenuit teveel aan het oog onttrekken. Ook om de architectuur van het gebouw en de blikken naar binnen van buiten te waarborgen kan de beplanting niet te hoog zijn. Ik kan maar tot één conclusie komen, Oudolf wist wat hij deed en in november is het gezamenlijk beeld (van tuinen en bos) heel harmonieus.

Gelukkig gaat Oudolf toch zijn eigen gang en zal hij vermoedelijk geen uur wakker liggen van het artikel in Onze Eigen Tuin en weet hij zich in het buitenland ruim erkend. In Nederland is die erkenning er zeker ook wel maar niet altijd van harte. Als het museum opent en het NOS journaal haalt, zijn de tuinen wel in beeld maar de ‘kunstenaar’ wordt niet genoemd. Het blijft blijkbaar moeilijk, tuinen als kunstvorm te zien.

Mooi voorbeeld van de harmonie tussen binnen, buiten, de oude bomen en het ‘pathetische plantsoentje’.

De privétuinen van Piet en Anja Oudolf in Hummelo zijn dicht gegaan voor publiek. De burgemeester daar heeft Oudolf met een lintje vereerd rond de laatste open dagen en terecht. Een toeristische trekpleister voor Hummelo is niet meer. Ondertussen tekent Piet Oudolf wel door aan zijn ontwerpen en is er nog zeker geen sprake van stoppen. We kunnen nog meer verwachten in de openbare ruimte, wat Van de Kaa en ook van vindt.

Van binnen naar buiten kijkend…

Wat betreft mijn reactie op het artikel van Van de Kaa? Dat krijgt ook een vervolg.

Een gelukkig en vooral gezond 2019 toegewenst

Ik wens iedereen fijne feestdagen en een gezond 2019, laten we ons voornemen wat vaker lief voor elkaar te zijn en een ander wat te gunnen. Waaronder succes. Oudolf is voor de Nederlandse landschapsarchitectuur een mooi visitekaartje, waardoor wellicht ook deuren voor anderen open gaan. En Museum Voorlinden? Gaat het zien, echt de moeite waard, al is de toegangsprijs stevig en heb je niets aan je museumkaart. Je krijgt er wel wat voor terug, boeiende kunst, een gebouw ontworpen voor de inhoud, omringd door bijzondere tuinen in een schitterende omgeving.

Open Ended
De sculptuur Open Ended van de Amerikaanse kunstenaar Richard Serra weegt maar liefst 216 ton. Het Corten stalen werk is 4 meter hoog, 18 meter lang en 7 meter breed.
Bron: website museum Voorlinden, één van de highlights. Wie er doorheen loopt, voelt zich nietig en verlangt naar de uitgang. Vreemd eigenlijk, de beklemming terwijl je weet dat je niet opgesloten zit.

Kijk voor openingstijden, exposities, etc. op Voorlinden te Wassenaar, gelegen aan de noordkant van Den Haag.