Maretak in heemtuin Rucphen: een bijzondere halfparasiet

Er zijn dagen dat ik met mijn ziel onder mijn arm loop, zoals dat heet. Dagen, weken, maanden en zelfs jaren rijgen zich inmiddels aaneen waarin veel draait om mijn fysieke situatie: twee frozen shoulders. Dagen vullen zich met mentale oefeningen, het zoeken van ontspanning en lichte inspanning, alles met het oog op herstel. En dat is af en toe heel saai, veel herhaling, een gevoel betekenisvol bezig te zijn ontbreekt soms, maar hoe belangrijk is dat eigenlijk, vraag ik me steeds vaker af. Je kunt het dicht bij huis zoeken en vinden in kleine dingen.

‘De dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt’

Boektitel en uitspraak van de Koreaanse Haemin Sunim

Hazelaar in bloei in de heemtuin.

Bezoek aan heemtuin Rucphen

Op een zonnige dag de fiets maar weer eens genomen, goed voor conditieopbouw. Een doel is fijn, en dat werd de heemtuin in Rucphen. Daar heerste nog rust, zowel qua bezoek als in de natuur. Hier en daar een bloeiend lenteklokje. De punten van de inmiddels duizenden wilde narcissen die binnenkort de tuin zachtgeel kleuren, priemen in de blauwe lucht. Een voorbode van de lente. Bloeiende brem licht knallend geel op.

Brem met de eerste bloemen begin februari.

Heldergroen mos steekt af tegen verdorde geel- en bruintinten. Wat is er toch veel te ontdekken voor wie het wil zien.

lichtend groen van mos in de heemtuin

Kussen onder de maretak oftewel mistletoe

Ik raak bij aankomst in gesprek met de dienstdoende vrijwilliger. Ze vertelt over de recente winteractiviteit, kussen onder de maretakken (mistletoe) op 24 december. Verliefde stellen wisten de tuin ervoor te vinden. Nu alle blaadjes van de gastbomen gevallen zijn en de resten van de appels weg rotten onder de boom zijn de maretakken in hun natuurlijke ronde groeivorm goed te zien. En ze zijn uniek voor West-Brabant waar ze in de natuur niet voorkomen. Dat is in Nederland voorbehouden aan Limburg. Dat heeft alles met een kalkhoudende bodem te maken (en de temperaturen, noordelijker is lastig vanwege de kou). De Nederlandse bijnaam is Vogellijm. Latijn: Viscum album L., uit de Sandelhoutfamilie of Santalaceae. De plant staat op de Rode Lijst van beschermde soorten.

Meerdere bollen in een appelboom.

Halfparasiet versus parasiet

De maretak is een halfparasiet. Dat wil zeggen dat de plant alleen water en zouten ontleent aan de gastheer of vrouw. Via de altijd groene bladeren doen ze zelf aan fotosynthese. De plant is daarom wel gevoelig voor kalk in de bodem en je kunt zelfs zeggen dat het een kalkindicator is. En dat maakt het extra bijzonder dat de heemtuin er in slaagt de plant te hebben en zelfs uit te breiden. Kalk zit er niet van nature in de bodem in Rucphen. Maretak is ook kieskeurig wat betreft de gastboom. Populieren, lindes en fruitbomen zijn populair, wat betreft de laatste vooral appelaars.

Bijnaam

Waarom de bijnaam vogellijm? Vogels eten de bessen en verspreiden zo de zaden via vogelpoep. De zaden blijven aan een gastboom plakken, maar ook kunnen ze door de kleverige bessen aan de snavel van een vogel blijven plakken en zo afgezet worden aan een boom. Je ziet het vogels vaak doen, hun snavel langs een tak halen om deze schoon te maken. De vrouwelijke plant levert de zaden en heeft de kenmerkende witte bessen. De takken die geliefd zijn met kerst zijn dus alle vrouwelijk! De wortel bevindt zich in de gastheer of vrouw en is voor ons niet zichtbaar. De plant begint als epifyt, dat wil zeggen dat het ontkiemende zaadje eerst alles zelf regelt. Daarna trekt de eerste wortel de gastheer of vrouw in. (Meer lezen over maretak zaaien? Lees hier verder.) De vertakking en groeiwijze zijn wonderbaarlijk. Ondanks zonlicht en wind groeit de plant in alle richtingen perfect uit. Dat zie je niet zo vaak in de natuur.

Dat richting de zon groeien heet heliotroop. Een maretak groeit centrifugaal, vanuit de oorsprong van de plant.  Weer wat geleerd, ik vond deze informatie op het blog AnneTanne.  Wie nog meer interessante details wil weten over de maretak raad ik het complete artikel van deze Belgische blogster aan.

Terwijl de zon me verwarmt en omarmt, geniet ik stil op een bankje. Zo werd het toch nog een zinvolle dag en peddel ik tevreden naar huis.

Meer lezen? Ga direct terug naar home