2015: de warmste kerstdagen ooit, zijn wij of is de natuur van slag?

“Plantjes halen nooit het Achtuurjournaal”, zegt een student op minachtende toon. Jawel hoor, dan heb je toch echt niet goed opgelet. Behalve dat buxus en de bloeiende woestijnplanten in Chili dat onlangs deden, ook wiet is toch echt een plantje dat geregeld het nieuws haalt. En nu, deze warme decembermaand, halen vele plantjes de nieuwsrubrieken. Asperges die geoogst kunnen worden, bloeiende narcissen, ga zo maar door. “Ze zijn in de war door de hoge temperaturen”, je leest en hoort het her en der in de media. Maar planten doen gewoon wat ze het liefste doen: zich voortplanten en iedere kans die er is om te bloeien, grijpen ze. De natuur past zich al miljarden jaren aan de veranderende omstandigheden op aarde aan. Wij lijken meer van slag dan dé natuur, voorzover er zoiets bestaat als dé natuur. Dringt het tot ons door met de klimaattop net achter de rug dat wij mensen met ons gedrag in staat lijken te zijn de omstandigheden op aarde te beïnvloeden? Zijn we vergeten dat we zelf ook onderdeel zijn van die natuur?

Hamamelis in bloei in het Arboretum Oudenbosch tweede kerstdag.

Vroeg of op tijd, vraag het deskundigen

Cor van Gelderen van Plantentuin Esveld ergert zich hardop aan alle journalisten die zonder enige kennis planten in het journaal laten zien die zich -ondanks de warmte- volkomen normaal gedragen. Hij heeft gelijk. Planten en natuur staan nauwelijks in de belangstelling op mijn school voor journalistiek. Terwijl er op dit terrein grote vraagstukken liggen voor de toekomst. Voornamelijk hún toekomst… Ik ben vermoedelijk al minstens halverwege mijn tijd hier. Items en artikelen fatsoenlijk volgens de spelregels der journalistiek produceren, dat mogen we toch zeker wel van de media verwachten. Zo brengen ze iedereen in de war. Ik mis dat vaker: met kennis van zaken duiding geven aan natuurverschijnselen, zeker als het om planten gaat. In dit geval je oor te luisteren leggen bij plantenexperts. En ik niet alleen dus. Misschien is de juiste conclusie dat planten niet vaak genoeg het Achtuurjournaal halen. Tot slot zijn wij allen afhankelijk van hen. Gelukkig zijn er ook journalisten die wel de moeite nemen met een deskundige op pad te gaan, zoals een verslaggever van BNdeStem dat deed in het Arboretum Oudenbosch, dat er prachtig bijstond tijdens mijn bezoek op een milde tweede kerstdag. Terwijl vorig jaar vlak na kerst een dik pak sneeuw viel hier in West-Brabant.

Helleborus orientalis vorig jaar….

Helleborus dit jaar met kerst.

Normaal gedrag

Er zijn planten die zich normaal gedragen en toch nieuwsitems halen. Uit Japan en China afkomstige struiken die in bloei gaan in de winter als het kan en stoppen als het even te koud is, hun bladeren omkrullend, om als de temperatuur dat toelaat weer verder te bloeien. De helleborus weet niet beter, hangt slap met vrieskou en gaat vervolgens weer rechtop staan. Bloeit normaal in de winter, maar wordt getoond als ‘bewijs’. In tuinen en parken staan vele exoten die prima gebouwd zijn tegen warme én koude winters. Zij brengen vermoedelijk journalisten met gebrek aan kennis tot wartaal. De natuur in de war? Zo’n decembermaand geeft ons wellicht vooral stof tot nadenken over ons eigen gedrag.

Fluitenkruid in Hoeven december 2015

Fluitenkruid en madeliefjes

Toch betrap ik me er zelf ook op. Ik verbaas me als ik fluitenkruid en madeliefjes zie bloeien en een aardhommel voorbij vliegt. Nog een keer grasrandjes knip. Is er al paniek in het gemeentehuis? Plantsoenendiensten die niet met sneeuwschuivers maar grasmaaiers naar buiten moeten als het zo door gaat? Ook biologen zijn van slag schrijft mijn krant. Ze zouden nu bij de kachel moeten zitten en niet op plantenjacht gaan. De vogels hoor je niet klagen… ze zingen in plaats van dat ze afzien. Ze leven met de dag en de omstandigheden.

Opmerkingen op de facebookpagina van de Mooiste tuinen van Nederland zoals hier boven “Wij zijn niet de enige die van sneeuw genieten”, (overigens is deze pagina een stille dood gestorven) getuigen niet van enige kennis maar van projectie: denken dat dieren de dingen hetzelfde als wij mensen zien. Huisdieren keren na een sneeuwwandeling weer terug naar ons huis vol eten, maar wilde dieren moeten simpelweg zien te overleven in dergelijke omstandigheden. Vlinders en bijen die zich nu laten zien, vinden gelukkig wel wat eten vanwege de bloei van wilde en tuinplanten laat in december. Hoe het ze verder vergaat, hangt nu af van de rest van de winter.

Schitterende randbeplanting Stekkentuin Wies Woesten

Onverwachte kansen

Leven met de dag en de omstandigheden, misschien wordt dat ook bedoeld met de dag plukken. Omdat de grond er warmpjes bij ligt, bestelde ik laat in december een doos bollen, geïnspireerd door de narcissenstrook langs de oprit van de Stekkentuin van Wies Woesten. Door de veranderde voortuin van de buren en het verwijderen van een buxushaag was er opeens een mooi, leeg reepje grond naast onze oprit beschikbaar. Onder het genot van een mild zonnetje is alles geplant.

Ik geniet ook nog steeds van bloemetjes uit mijn tuin in kleine vaasjes en de cavia’s eten hun buik vol van het groeiende gras. Ik ben in afwachting hoe het met mijn prachtkaarsen verder gaat. De Gaura’s zitten vol met knoppen. In Andalusië Spanje heel gewoon lees ik. Daar bloeit Gaura de hele winter door… Misschien is dat ook onze toekomst. We zijn gewoontedieren en hopen ieder jaar op een witte kerst. Luisteren in ieder geval eindeloos naar kerstliedjes met dat thema. Maar het komt maar zeer zelden voor. Mijn gedachten gaan terug naar Thailand 25 jaar geleden waar we onder leiding van een kerstvierende, christelijke Thai (zeldzaam) een fantastische trekking maakten door het noorden van het land. Sneeuw zien, het leek hem geweldig. Hij kon zich er geen voorstelling van maken hoe dat eruit zag. Koud was het wel vonden de lokale bewoners, met 20 tot 25 graden overdag was het noodzakelijk een muts op te zetten. Wat is warm? En zo naderen we met rasse schreden het einde van 2015, vorig jaar kregen we een dik pak sneeuw deze dagen in West-Brabant. Perentakken braken af, nu is het blad er pas net af.

Smeerwortel in bloei. Tweede kerstdag Arboretum Oudenbosch

Ik wens jullie allen een gezond, groen en inspirerend 2016. Mijn dank is groot voor de moeite die jullie afgelopen jaar namen om mijn groene hersenspinsels te lezen in een -door mijn gezondheid- minder gelukkig jaar. Jullie reacties en medeleven gaven troost, voldoening en ondanks alles energie. Ik hoop dan ook je weer in het nieuwe jaar als lezer te mogen begroeten.

Alles wat groeit, leeft en bloeit, boeit en verbaast altijd, onder welke omstandigheden en temperaturen dan ook. Mijn advies: blijf lezen, leren, ontmoeten, tuinieren en planten in 2016 zonder gebruik van gif en kunstmest, dan doe je dé natuur en jezelf een plezier.

Ook in 2016 kun je me volgen via emailinschrijving of facebook

Openingsfoto genomen in het Arboretum op 26 december 2015.