Piet Oudolf in Zeeland, tuin van dé familie Van der Zwan en ook nog Piet in Rotterdam

Slingerend door het Zeeuwse landschap van Tholen achter Bergen op Zoom ben ik op zoek naar een open tuin in het buitengebied van het dorpje Poortvliet. De Zeeuwse vlag boven op de dijk en een drietal auto’s maken duidelijk dat ik hier moet zijn. Rechts het adembenemende landschap van de Scherpenissepolder, een natuurgebied met veel water, vogels en grazende runderen. Meeuwen verraden de nabijheid van de Oosterschelde, iets verderop achter de dijk. Een bijzonder grasontwerp met pad en ritmisch herhalende betonbollen tussen de bomen flankeert de lange oprit naar het huis, een voormalige boerderij.

Langs de oprit, voorheen hoog gras, om praktische redenen wordt het nu gemaaid.

Ina van der Zwan zit voor een soort huisje van oma in de zon. Een lief bijgebouw naast de eigenlijke woning. Bedacht en laten bouwen. Als ik hoor dat de andere bezoekster uitgenodigd wordt rustig even binnen te kijken naar de verzamelde voorwerpen uit de natuur, ben ik er -nieuwsgierig aagje- natuurlijk ook als de kippen bij. Op een stoel bij de ingang valt mijn oog direct op een stapel boeken. Bovenop: Droomplanten (1990)  van Piet Oudolf en Henk Gerritsen. Als ik zeg dat ik dat boek ook heb, blijkt dat ik in een echte Piet Oudolf tuin ben beland. Als je mag spreken van een kunstenaar, en je de huidige parken van Piet als schilderij bekijkt, dan is dit een tekening uit de beginjaren van Piet.

Links Ina van der Zwan, midden Piet Oudolf, rechts waarschijnlijk Paul Casteleijn.

Wat waren we nog een stuk jonger, hé”, zegt ze. Twintig jaar geleden aangelegd, ontworpen door Piet Oudolf in samenwerking met hovenier Paul Casteleijn. Nog nauwelijks herkenbaar als een Oudolftuin, vooral de siergrassen ontbreken, wel tuinkamers en rozen. Wie het voorwoord van Henk Gerritsen leest in Droomplanten, wordt duidelijk dat veel aanwezige planten toen Piet’s aandacht hadden. “Piet heeft de laatste tijd iets met Riddersporen, vandaar dat daar uitvoerig aandacht aan is besteed…” En inderdaad riddersporen zijn te vinden in de tuin. “Verlegen”, zo omschrijft ze Piet, “hij houdt niet van al die drukte en aandacht.”

Nieuwe natuur

Zo’n 5000 m2 was de tuin toen. Dan meldt de provincie Zeeland zich: er wordt een natuurgebied aangelegd. Uw tuin gaat verzilten, want er komt zoutwater het natuurgebied in. De familie mag een ruime groene buffer bij de tuin trekken (kopen) om de tuin te beschermen tegen het zoute water. “We hebben toen Piet weer benaderd”, inmiddels was hij natuurlijk een stuk bekender en beroemder geworden. Oudolf sloeg het aanbod af: “te groot, ik ben geen landschapsarchitect, maar leg borders aan”, aldus Ina van der Zwan. Vervolgens is Bosch Slabbers in de arm genomen. Dit wereldwijd opererende landschapsarchitectenburo heeft vestigingen in Middelburg en Den Haag. Eenvoud, natuurlijk en in harmonie met de omgeving is hun filosofie. Buiten de muren en voor het huis ligt nu een landschappelijk tuingedeelte dat naadloos overgaat in het omringende land. Twee paddenpoelachtige vijvers, een moestuin en het graslandschap. Volgens bezoekers die vier jaar geleden de tuin bezochten toen deze voor de voorlaatste keer geopend was, stond het gras toen hoog met smalle paden ertussen. “Dat was niet vol te houden in onderhoud, dus nu wordt er gemaaid”, legt Ina aan een bezoeker uit.

 Foto’s van het landschapsachtige gedeelte, er is nauwelijks te zien waar de tuin ophoudt en het natuurgebied begint.

Ina van der Zwan combineert kunst uit de natuur, wat traditionele kunst en een snoezig huisje met een opvallend object van glaskunstenaar Bert Frijns.

Het groen dat door het glas heen kleurt, maakt het spannend. Kunstenaar: Bert Frijns

Terwijl ik geniet van de intieme tuinkamers met kruiden en rozen, de moestuin bewonder en me hardop afvraag hoe dit allemaal bij te houden, vraagt een andere bezoeker of ik wel weet in wiens tuin ik ben… Geen idee… “In de tuin van Arie van der Zwan”, wordt me toegefluisterd. Dé Arie van der Zwan. PvdA prominent, hoogleraar economie, ondernemer en publicist. Inderdaad, een bekende Nederlander.  Even moet ik denken aan de ‘moestuinuitspraken’ van PvdA politicus Jette Klijnsma, alhoewel duidelijk is dat er geen aanvulling op het pensioen nodig is: ook Arie heeft er een.

Is deze tuin een tip voor het televisieprogramma de mooiste tuinen van Nederland? Een bekende Nederlander met een echt groen hart en prachtige tuin? Ik denk alleen dat dit programma in de huidige vorm niks voor de familie Van der Zwan is. Gardeners World van de BBC past meer bij hen.

Voor me uit lopen twee vrouwen met twee kleine meisjes in mooie jurkjes. Onverwacht maken zij het plaatje compleet in een ander deel van de tuin: een boomgaard met schommel, houten waslijn, gras en speelhuis op palen. Een plaatje uit een oud prentenboek, of een Pipi Langkous film. Een lommerrijk tuingedeelte waar je met blote voeten in het gras limonade drinkt, tentjes van lakens bouwt en je verstopt in het huisje met je poppen en je vriendinnetje om een kopje thee te schenken uit de theepot van je serviesje. Ik maakte er altijd een prutje bij van in thee geweekte mariakoekjes…Wat een heerlijke plek.

Met een laatste blik op een lief kikkertafereeltje verlaat ik de smaakvolle tuin zonder kitsch en poen en klim de dijk weer op. Terug langs de slingerende dijkjes van het rustige Tholen naar Brabant. Ik hoop dat de volgende editie van de Zeeuwse tuinen niet weer vier jaar op zich laat wachten. Wat is het mooi. Op Tholen zijn nog maar twee tuinen geopend. “Mensen worden ouder, het bijhouden van de tuinen gaat niet meer of ze verlaten het huis.” Aldus Ina van der Zwan.

Oudolf in Rotterdam

Piet Oudolf is inmiddels bekender van parken omringd door hoogbouw, glas en staal dan van privétuinen. Drie weken geleden was ik in Rotterdam. Toen bezocht ik het door hem aangeplante groen bij Leuvehoofd. Hier was eerst een soort stadsstrand. Dat werd te rommelig gevonden. Inmiddels is het een openbaar parkje. Terwijl in New York een eindeloze stroom bezoekers over de Highline wandelt, is het hier een oase van rust. Er wordt wat onderhoud gepleegd. Twee jongens staan foto’s te maken, niet van de bloemen en planten maar van het uitzicht over de Maas. De alliums zijn net uitgebloeid maar vormen een sterk silhouet met de Maas op de achtergrond. Een hommel vliegt van bloem naar bloem. De sedum bloeit, dat bewijst wel weer hoeveel warmer het middenin de stad is. In mijn open achtertuin duurt dat nog wel even.

Voor meer foto’s van de tuin in Zeeland en Rotterdam groenjournalistiek facebookpagina !

Verder lezen? Lees ook mijn stuk over de Highline in New York: https://www.groenjournalistiek.nl/high-line/