Birds falling down the tree, vogels: onmisbare gasten in je tuin

Toen vorig jaar Anouk met Birds naar het songfestival ging, broedde er een pimpelmees in het nestkastje vlak bij de keukendeur. En wat gaf dat een mooie kijkshow. Birds falling down de boom was het. De haast om met een gevangen mug het jonge spul te voederen. Helaas is er nu een koppel koolmezen de baas in onze tuin, waardoor het pimpelmeeskastje leeg blijft. Koolmezen schijnen nogal onaardig te zijn en nu druk ik het voorzichtig uit. Agressief worden ze ook wel genoemd jegens soortgenoten. Ze hebben het kastje wel geïnspecteerd, maar passen er niet in. Een ander koppel moet op gepaste afstand blijven. Dat geldt niet voor alle vogels, die territoriale nestdrift.

Merel met een missie

Er zit een merel te broeden in de clematis tegen de muur. Ik wilde deze aanbinden vanwege de loshangende takken na de wind drie weken geleden en ontdekte toen de priemende oogjes van ma merel. Pa merel had ik al eerder gespot. Hij heeft blijkbaar de plek uitgekozen, want een week of vijf geleden zag ik hem in de clematis rondbanjeren… Ook in de haag zit een merelnest. Nu heb ik absoluut nog nooit meegemaakt dat een broedende merel of haar echtgenoot een agressieve inborst heeft, maar dat schijnt wel te kunnen. Een vriendin van me vertelde over een merel ,die hen aanviel zodra ze in de tuin verschenen. Zelfs de hond zat te bibberen achter de keukendeur en wilde niet naar buiten. We moeten een helm opzetten, zeiden ze tegen vrienden die dat weigerden te geloven. Maar bij de eerste stap naar buiten om te testen was het raak: frontale hoofdaanval van de merel. Gedurende de voedtijd hebben ze zich binnen schuil gehouden. Opgelucht werd er ademgehaald na vertrek van de vogels door mens en hond. Sommige mensen gaan ver om hun kroost te beschermen maar dat geldt voor een enkele vogel dus blijkbaar ook.

Prachtig gezicht: de eerste eitjes zijn uitgekomen. De kleine merels zijn nog nauwelijks als vogel te herkennen. Mama was even weg en dus heb ik snel met mijn telefoon de foto gemaakt. Pa merel liet al verontrustende geluiden horen vanuit een boom. Ma keerde snel terug om weer haar plek in te nemen

De koning in onze tuin is een piepkleine winterkoning. Zij bouwden hun nest boven op de lamp tegen het dak van het prieel. Een heel kunstig nestje met een kleine ingang. Ik heb een klein beetje geholpen door een paar takjes als vloer te geven want er bleef maar mos naar beneden vallen in het begin. Ze hebben er niets van gemerkt dat hun bouwwerk gestut is. Ze hebben het keurig afgewerkt. Dit vogeltje heeft een Anoukstrotje. Niet te geloven wat een geluid eruit komt. In de boom vlakbij zingen ze het hoogste lied tussen de bouwwerkzaamheden door.

Vogels in je tuin, het lijkt heel normaal. Als je in een nieuwbouw wijk trekt in een voormalig weiland, valt het pas op. Er vliegen hier nauwelijks vogels. De tuinvogels moeten het gebied nog ontdekken. De weidevogels zijn verjaagd. En ja, dan mis je ze. Vogels zijn een verrijking voor je tuin. Hoe maak je je tuin aantrekkelijk?

Allereerst, vogels houden van bomen. Dat klinkt natuurlijk heel logisch. Als jij zou kunnen vliegen zou je ook minder op de grond verblijven. Het begint dus met de aanplant van een boom of als je een heel klein tuintje heb, een forse struik. Er is heel veel keuze in bomen, maar als het aan de vogels ligt, kies je voor een boom waar vrucht in komt. Bessen, noten of appeltjes. Toppers zijn dus bijvoorbeeld het krenteboompje en de malus (sierappel) Deze leveren een heerlijk maaltje voor de meeste vogels. Dat pleit voor een bloesemboom. Een boom die een bloeiwijze heeft die resulteert in eten.

Bron: mijntuin.org

Echt een geweldige struik is de klimop Hedera helix ‘Arborescens’ of gewoon een klimop, die mag uit groeien en bloeien want de struikvorm is niets anders dan de uitgegroeide, ongesnoeide top van de gewone klimop. Daar komen in de herfst eerst bloemen en vervolgens zwarte bessen aan, die de hele winter als voer dienen. Ik knip het nooit helemaal kort in maart zodat de vogels ook nog in april daarvan kunnen eten en vooral merels zie je die struiken aanvallen. Je doet er ook zweefvliegen een groot plezier mee. In september- oktober als de klimop bloeit, is het een enorm gegons van de zweefvlieg, die lijkt op een bij maar kan niet steken… Dat is een mooie truc in de natuur: je doet of je gevaarlijk kan zijn, dan blijven ze van je af. Lijken op een stekende soortgenoot… En tot slot, je doet ook je zelf er een groot plezier mee, want de struik is ijzersterk en ongecompliceerd, altijd groen, in vorm te knippen en de bollen zijn heel decoratief in een boeket.

Badderende koolmees Foto: Hanneke Oosterlee

De struiken zijn ook nodig als schuilplaats voor vele tuinvogels. Wegwezen voor de kat, hond, roofvogels of wat maar ook gevaar kan zijn. In het voorjaar eten de meeste tuinvogels enorme hoeveelheden insecten. Wat ze ook voeren aan hun kroost. Wist je dat een koolmees zijn halve gewicht per dag eet aan allerlei insecten? Nou regelt de natuur dat natuurlijk prachtig vanzelf. Op facebook in de tuingroepen zie ik enorme hoeveelheid aangevreten bladeren, met luizen bedekte stengels en vragen over babyspinnetjes voorbijkomen. Ook mijn eigen tuin heeft aangevreten blad, bladluis en spinnetjes. Is er overvloed dit jaar? Want door de zachte winter lijken er meer insecten te zijn. Vroeger kon ik me opwinden over de luizen op een mooie plant. Nu zie ik het vooral als voedsel voor alle aanwezige vogels. Dat is ook gemakkelijker met een grote dan een hele kleine tuin. Genoeg planten over… Toch, het een hoort bij het ander… Accepteren dat het vogelvoedsel, is maakt mijn leven een stuk gemakkelijker.

Vogels hebben behoefte aan een nestplek. Ieder vogelsoort heeft eigen eisen. Het boek diervriendelijk tuinieren van Adrian Thomas geeft heel veel informatie over het leven in je tuin en ook over de wensen van de verschillende tuinvogels. Echt nuttig en handig, een mooi naslagwerk. Dan kun je zelf bepalen wat je graag in je tuin ziet vliegen en daarvoor je tuin inrichten. En nu maar hopen dat de vogels je uitnodiging aannemen. Ik maakte er al eerder reclame voor, maar serieus, voor wie wil nadenken wat je tuin betekent of zou kunnen betekenen is het een absolute aanrader. Ook kun je een onbekende bezoekende gast in je tuin even opzoeken…

Er zijn ook boeken die alleen een vogelvriendelijke tuin als onderwerp hebben. …Bijvoorbeeld Mijn vogeltuin van Robert Burton uit 1998. Tweedehands te koop. Wat is dat toch, dat de Engelsen zulke handige, fraaie boeken schrijven?

Water in je tuin om te drinken en te badderen, dat stellen vogels heel erg op prijs. Een ondiep waterelement of schaal, de rand van een vijver. Ze moeten er makkelijk bij kunnen. Als er een kat of hond rondloopt, stellen ze een bad op een paal erg op prijs, dat voelt een stuk veiliger.

Een konijnvriendelijke tuin is ook een vogelvriendelijke tuin: geen bestrijdingsmiddelen, groen en natuurlijk. In de tuin van mijn schoonzusje en vriend. Puk of Muk? Het is Muk! Bron: facebook

Vogels zijn niet geïnteresseerd in ingewikkelde borders, verfijnde combinaties en een uitgekiend kleurenpalet. Mijn schoonzusje en haar vriend hebben een achtertuin van zo’n veertig, vijftig m2 met zo weinig mogelijk terras en zoveel mogelijk groen. De twee konijnen lopen vaak los, er wordt dus nooit iets aan bestrijdingsmiddelen gebruikt. Er is een klein waterloopje, een paar struiken, een blauwe regen heeft het formaat van een boom gekregen, de schutting is deels vervangen door een haag van klimop. Hierin hebben twee mussenstelletjes hun nestjes gebouwd. De bewoners genieten van het waterstroompje, de aanvliegroutes, de beplanting om in te rommelen. De buurtuinen zijn grotendeels bestraat, dat maakt dat ze veel water in de tuin hebben en ze echt moeten zoeken naar wat het wil doen in de nattigheid. Die inspanning wordt beloond: vogels waarderen de aanleg en maken van de tuin hun thuis. En zij hebben weer lol van de kijkshow, die de vogeltjes leveren, iedereen tevreden, mooi toch.

Mussen in de tuin van mijn schoonzusje, een deel van de planten wordt beschermd, anders eten de konijnen alles kaal…

 Deze blauwe regen fungeert ook als boom… Vlak achter de tuin staan bomen in het gemeentelijk plantsoen.

Tip: richtlijn van de vogelbescherming is dat je het hele jaar door mag bijvoeren. Vooral in het voorjaar tijdens het voeren van de jongen is daar behoefte aan. Wel pinda’s weghalen natuurlijk. Als de ouders dat in de keeltjes van hun kroost stoppen, stikken die erin…